Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі – Алматы: Мемлекеттік тілді дамыту институты. Б.Қалиев.. 2014.
дастархан — ир. зат. Ас ішкенде тағамның тазалығы және жинақтылығы үшін жерге немесе үстел үстіне төсеуге лайықталған жайма. Көбіне жібі жуандау қалың матадан не клеенкадан жасалады. Дастарқан атауы о баста парсы тілінен енген. Парсыша «дастар» сөзі орамал,… … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
жайма — 1 (Орал, Казт.) үйге төсейтін немесе тұсқа ұстайтын үлкен кілем. Жердің беті түрленіп, қызыл ж а й м а жайғандай құлпырады (Орал, Казт.) 2 (Қост., Торғ.; Қарақ.) дастарқан. Дастарқанды бұрын ж а й м а дейтін едік (Қост., Торғ.). Ж а й м а н ы ң… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жәйма — (Қост., Жанг.; Жезқ., Ұлы.) дастарқан. Ж ә й м а деп дастарқанды, асжаулықты айтады (Қост., Жанг.). Ж ә й м а н ы жайып салыпсың, үстінде түк жоқ. Ешнәрсе бермесең ж ә й м а н ы жиып ал (Жезқ., Ұлы.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
атжал қып төгу — Қ орда., Арал) ат жалындай етіп созып салу, төгу. Алдына жайған дастарқанды, а т ж а л қ ы п т ө к к е н сары бауырсақты көргенде, қарт софы кенет көңілденіп кетті (Ә. Нұрп., Қан мен тер, 139) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жабын — 1 1. (Орал: Жән., Жымп.) терезе перде. Кейде простыня, дастарқанды да ж аб ы н дейді (Орал, Жән.). 2. (Орал, Орда) көрпенің қабы. Қонаққа жорығанға қоса ж а б ы н бер (Орал, Орда). Қосшы бала, үй ыссы болса ж а б ы н д ы ғана жамылыңыз (Орал,… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жыбыру — (Орал, Орда) жиыру. Балам, дастарқанды ж ы б ы р м а й отыр (Орал, Орда) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
көпшік — 1 1. (Қ орда: Сыр., Жал., Қарм.; Жамб., Шу; Алм.: Еңб қаз., Шел.; Монғ.) ер үстіне салу үшін арасына жүн, қыл салып тігілген көрпеше. Көкесі алдымен шабдардың шап айылын көреді, сонан соң к ө п ш і к т і қайта тартады (Ж. Нәжім., Кішк., 13). 2.… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
шірін — Қ орда., Қарм.; Шымк., Мақт.) шырын. Бауыр ш і р і н, бас тәтті, Ағайынмен ішкен ас тәтті (Шымк., Мақт.). Жайдырып дастарқанды оларға зал Бергізді ш ір і н, шекер, шәрбат пен бал (Т. Ізт., Рүс. дас., 35) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
дөйдала — зат. жерг. Айдала. Ат ырыққа көнетін емес, басын кекжитіп алып д ө й д а л а шауып барады (Қ. Жұмаділов, Атамекен, 182). Үйді қапырық, ауланы қой сасиды деп, дастарқанды д ө й д а л а ғ а жасатқан (Қ. Ысқақов, Қараорман, 206) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
ойрақ — зат. көне. Мықты, қалың матаның бір түрі. Дәмелі үлкен көк о й р а қ дастарқанды серпе тастап жая берді (Ғ.Мүсірепов, Ұлпан, 137) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
